Ineke van Dijk

Traumaverwerking met EMDR: zó gaat dat in zijn werk

Je hebt iets traumatisch meegemaakt: je bent uitgezonden geweest naar een oorlogsgebied, er is een dierbare overleden, misschien ben je betrokken geweest bij een zwaar ongeluk of ben je mishandeld of misbruikt. Het is in ieder geval iets dat heel ingrijpend was en zijn sporen achterlaat. Soms nog jaren later. Je wordt er emotioneel van, staat nog steeds doodsangsten uit bij het idee alleen of je denkt er liever niet aan. Het laat je in ieder geval niet los. Dit uit zich in nachtmerries of herbelevingen, je bent schrikkerig en als je eraan terug denkt, raakt het je diep. Kortom, het is lastig functioneren zo. In dit geval heb je goede professionele hulp nodig. Een van de meest effectieve en succesvolle therapieën voor traumaverwerking is EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing).

Twee jaar geleden en vele therapieën, coaches, huisartsenbezoeken en psychologen verder, kwam ik er achter dat ik al sinds mijn jeugd rondloop met een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Tijdens mijn jeugd ben ik jarenlang blootgesteld geweest aan huiselijk geweld. Dit uitte zich bij mij onder meer in een slaapstoornis, twee burnouts, paniek- en angstaanvallen, chronische vermoeidheid en een depressie. Op mijn 35ste zat ik voor de tweede keer ziek thuis. Gelukkig stelde een nieuwe therapeut, na een jarenlange zoektocht, eindelijk de juiste diagnose. Hoe eerder je effectieve hulp krijgt bij trauma’s, hoe sneller je ze verwerkt. In mijn geval hield het trauma herhaaldelijk jarenlang aan. Vele emoties en herinneringen had ik weggestopt. Dit was toen mijn overlevingsmechanisme. Maar nu liep ik juist hierdoor in het volwassen leven keer op keer tegen de lamp. Het diende me niet meer. Hoe ik in het leven stond – angstig, perfectionistisch, iedereen tevreden proberen te stellen, slecht in grenzen bewaken en met gemiddeld vier uur slaap per nacht me naar mijn werk slepen – dat hield ik niet meer vol. Al die verdrongen herinneringen en weggestopte gevoelens maakten mij ziek. Met EMDR begon ik me eindelijk beter te voelen. Dus herken je je in mijn verhaal? De oplossing is dichterbij dan je denkt. Ook voor jou. En het mooiste van allemaal: urenlang praten over de gebeurtenis? Dat hoeft met EMDR niet.

Hoe gaat EMDR in zijn werk?
EMDR is een therapie voor mensen die last blijven houden van de gevolgen van een schokkende ervaring. Maar het helpt ook goed bij klachten als angsten, chronische pijn, depressie, eetstoornissen, verslavingen en psychose.
Tijdens een EMDR-sessie denk je, onder begeleiding van de therapeut, terug aan een situatie die voor jou heel naar voelt: het trauma. Vervolgens geef je het een cijfer van nul tot tien hoe moeilijk het voor jou is om eraan terug te denken en welke emoties je voelt. Dan begint de EMDR. De therapeut zal je vragen weer terug te denken aan de situatie. Maar nu komt daar een afleidende piep bij of de hand van de therapeut die je moet volgen. Dan komen er gedachten en beelden op gang, maar ook gevoelens of lichamelijke sensaties zoals trillen, een moeizame ademhaling of aangespannen spieren. Je zult merken dat de emotionele lading steeds meer afneemt. Zelfs al binnen één sessie. En op een gegeven moment kom je op een punt dat de emotionele lading en de fysieke reacties helemaal afnemen en je, misschien wel tot je eigen verbazing, een nul geeft op de vraag hoe naar de situatie voor je voelt.
Het is verbazingwekkend hoe EMDR werkt. We weten niet precies waarom het werkt. Maar men vermoedt dat door de piepjes of de handbewegingen van de therapeut het natuurlijk verwerkingssysteem gestimuleerd wordt. Een traumatische herinnering kan veel geheugencapaciteit van je hersenen vragen. Maar de EMDR kost ook veel geheugencapaciteit en daardoor ontstaat er minder plaats voor de vaak zware emoties rondom de gebeurtenis. Op deze manier kun je er een andere betekenis aan geven. Met als gevolg dat je je na een sessie vaak veel lichter voelt.
Per keer behandel je in principe één situatie. Het kan zijn dat je meerdere sessies nodig hebt voor één gebeurtenis. Dat hangt af van hoe ingrijpend het trauma was en hoe lang geleden het ontstaan is.

Wat kun je verwachten tijdens de sessie?
Een EMDR-sessie kan heel veel in je losmaken. Er kunnen (onverwachte) herinneringen, gedachtes, beelden en emoties naar boven komen. En dit kan intens zijn. Dat hangt natuurlijk ook per persoon en per sessie en situatie af. Sommigen voelen juist niks tijdens de therapie, maar pas erna. Of het blijft bij innerlijke onrust of een licht gevoel in je hoofd.
Anderen ervaren misselijkheid, vermoeidheid en huilen tijdens de sessie. Een goede therapeut zal dit aanvoelen en hier voorzichtig mee om springen. Als het ware herbeleef je het trauma op een bepaalde manier, zodat je het vervolgens definitief een plek kunt geven. Laat je er niet door weerhouden, EMDR is heel effectief en je bereikt er snel goede resultaten mee. Vaak sneller dan andere behandelmethoden. Ook hoef je niet op de details van de traumatische situatie in te gaan.

Tips voor na de therapie
Na de sessie is het belangrijk dat je goed je rust pakt. Wees alert in het verkeer. Het kan zijn dat je minder gefocust bent dan normaal. Laat je eventueel ophalen door iemand. En drink de dagen erna veel water. Je lichaam heeft veel vocht nodig om alle vrijgekomen afvalstoffen af te voeren.
Sommigen voelen zich al gelijk na de sessie veel meer ontspannen, lichter en energieker. Bij anderen komt er heel veel los en moet alles nog een plek krijgen. Houd er rekening mee dat de sessie een aantal dagen door werkt. Het kan zijn dat je last krijgt van hoofdpijn, gespannen spieren of dat je lichaam kan gaan beven of trillen van de spanning.
Ook kan het zijn dat je je somber, verdrietig prikkelbaar of boos voelt. Of je hebt huilbuien. Je kunt tijdelijk slechter gaan slapen of veel gaan dromen. In sommige gevallen kunnen, zeker in het begin, nieuwe beelden of herinneringen naar boven komen. Daar kun je angstig van worden, maar dit duurt meestal niet langer dan 3 dagen.Veel mensen ervaren een enorme vermoeidheid. Het hoort er allemaal bij. Laat het er maar gewoon zijn.
Plan daarom veel rust in de dagen na de sessie. Mocht je werken, dan is het verstandig om de rest van de dag vrij te nemen en de dag erna ook. Het is goed om ontspannende activiteiten te doen, een dutje, lezen, mediteren of een dagboek bij te houden zodat je dat de volgende keer weer met je therapeut kunt bespreken.

Effecten
Uiteindelijk volgt de beloning. Je zult merken dat de situatie je minder doet. Het verliest zijn emotionele kracht. Het kan zijn dat je je meer gaat herinneren. Of dat er nieuwe inzichten ontstaan, die een andere, minder bedreigende betekenis voor je hebben. Fobieën en angstklachten kunnen flink afnemen.
Zelf merkte ik dat ik na een aantal sessies minder vermoeid was, ik kon me beter focussen, ik was minder angstig en ik had energie om weer werk te verzetten. De mist rondom mijn hoofd loste op. En voor het eerst in maanden sliep ik weer door. Weg nachtmerries. Wat een luxe! EMDR is niet voor mietjes, maar dat was je toch al niet. De enige weg is recht erdoorheen, maar dit keer geef je het echt een plek.

Denk je dat EMDR ook iets voor jou is? Zoek dan een ervaren EMDR-therapeut waar je je veilig en vertrouwd voelt. Mocht je nog vragen hebben, Ineke van Dijk, is gespecialiseerd in EMDR en helpt je graag verder.